REFİK HALİD KARAY

1888 yılında Bank-i Osmani veznedarlarından Mehmet Halit Bey'in oğlu olarak İstanbul’da doğdu. Şemsul Maarif ve Taş Mektep’e devam etti. Galatasaray Lisesi’ni bitirdi ve daha sonra Hukuk Fakültesi’ne kaydoldu. Ancak burayı yarıda bıraktı ve Maliye Merkez Kalemi'ne kâtip olarak girdi.

Refik Halid Karay, II.Meşrutiyet’in ilanından sonra tamamen gazetecilik yapmaya başladı. Servet-i Fünun'da ve Tercüman-ı Hakikat'te çalıştı, on beş sayı devam edebilen Son Havadis isimli kendi gazetesini çıkardı.

Kalem, Sada-yı Millet, Cem gibi dergilerde siyasi mizah yazıları yazdı.  Fecr-i Ati Topluluğu'na katıldı. Gazetedeki yazıları yüzünden Sinop, Çorum, Ankara ve Bilecik’e sürgün olarak gönderildi. Gerçekçi hikâye tarzının başarılı bir örneği olan Memleket Hikâyeleri adlı eseri, Refik Halid Karay’ın bu sürgünlerdeki birikimin ürünüdür. Sürgün cezası o dönemin aydınlarının çabası ile son buldu ve İstanbul’a dönerek Türkçe öğretmenliği yapmaya başladı. Damat Ferit Paşa'nın dostluğu sayesinde Mütareke'den hemen sonra Hürriyet ve İtilaf Fırkası'na katıldı. PTT Genel Müdürü olarak görevlendirildi. Kurtuluş Savaşı sırasında İstanbul hükümeti tarafında yer aldı ve Kuvayi Milliye aleyhine yazılar kaleme aldı. İstanbul’un işgalden kurtuluşunun ardından, Refik Halid Karay bu yazılardan ötürü vatan hainliği suçuyla “Yüzellilikler” listesine girdi. Beyrut ve Halep’te sürgün hayatı yaşadı. Bu sürgünlerdeki gözlemlerini ise bir diğer önemli hikâye kitabı olan Gurbet Hikâyeleri kitabında işlemiştir. 1938 yılında Af Kanunu ile yurda dönen Refik Halid Karay, Aydede dergisini yönetti ve 18 Temmuz 1965 tarihinde ölene dek yazmaya devam etti.

Refik Halit Karay, kitaplarında ve eserlerinde güçlü gözlemleri ile dikkat çeker. Olayları ve kahramanları en ince ayrıntılarına kadar görmeyi başaran sanatçı, bu özelliğiyle kitaplarında yoğun bir gerçeklik duygusu uyandırır. Ayrıca tüm eserlerinde mizah ve tenkit özelliklerini kullanır. Bunu özellikle hikâye ve romanlarında karakterler üzerinden yapar.

ESERLERİ:

Hikâye:

Memleket Hikâyeleri (1919), Gurbet Hikâyeleri (1940).

Roman:

İstanbul'un İç Yüzü (1920-Sonraki basımda İstanbul'un bir yüzü), Yizidin Kızı (1939), Çete (1939), Sürgün (1941), Anahtar (1947), Bu Bizim Hayatımız (1950), Nilgün (3Cilt:Türk Prensesi Nilgün (1950), Mapa Melikesi Nilgün (1950), Nilgün'ün Sonu (1952), tek cilt 1960), Yer Altında Dünya Var (1953), Dişi Örümcek (1953), Bugünün Saraylısı (1954), 2000 Yılının Sevgilisi (1954), İki Cisimli Kadın (1955), Kadınlar Tekkesi (1956-İki Cilt), Karlı Dağdaki Ateş (1956), Dört Yapraklı Yonca (1957), Sonuncu Kadeh (1957), Yerini Seven Fidan (1977), Ekmek Elden Su Gölden (1980), Ayın On Dördü (1980), Yüzen Bahçe (1981).

Mizah ve Hiciv:

Sakın Aldanma İnanma Kanma (1915), Kirpi'nin Dedikleri (1916), Ago Paşa'nın Hatıratı (1918), Ay Peşinde (1922), Tanıdıklarım (1922), Guguklu Saat (1925).

Fıkralar:

 
Bir İçim Su (1931), Bir Avuç Saçma (1939), İlk Adım (1941), Üç Nesil Üç Hayat (1943), Makyajlı Kadın (1943), Tanrıya Şikayet (1944).

Oyun:

 
Kanije Müdafası ve Tiryaki Hasan Paşa (Müfit Ratip'le, oynandı, basılmadı), Deli (1929).

Anı:

 
Minelbap İlelmihrap (1946), Bir Ömür Boyunca (1990).